Edukacja włączająca – rekomendacje samorządowców

z
z

W dniach 30–31 października 2018 r. w Centrum Szkoleniowym ORE w Sulejówku odbyło się dwudniowe spotkanie konsultacyjne dla samorządowców zorganizowane we współpracy z Departamentem Wychowania i Kształcenia Integracyjnego oraz Departamentem Współpracy z Samorządem Terytorialnym Ministerstwa Edukacji Narodowej (MEN). Było ono poświęcone wypracowaniu rekomendacji do wdrożenia edukacji włączającej w szkołach i placówkach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego (JST).

Spotkanie miało charakter moderowanej dyskusji nad roboczymi rekomendacjami wypracowanymi w ramach projektu „Wspieranie podnoszenia jakości edukacji włączającej wysokiej jakości”, realizowanego przez MEN we współpracy z Europejską Agencją do spraw Specjalnych Potrzeb i Edukacji Włączającej, w ramach Programu Wsparcia Reform Strukturalnych Komisji Europejskiej. Celem projektu jest wykorzystanie wiedzy eksperckiej Europejskiej Agencji oraz doświadczeń i rozwiązań innych krajów w przygotowaniu rekomendacji dotyczących zarówno zmian legislacyjnych, jak i działań sprzyjających wdrożeniu edukacji włączającej w codziennej praktyce polskich przedszkoli
i szkół.

W ramach prac projektowych dotychczas zostały już zebrane opinie i wnioski przedstawione przez:

  • rodziców, uczniów i absolwentów,
  • przedstawicieli organizacji pozarządowych działających na rzecz uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (SPE),
  • dyrektorów i nauczycieli przedszkoli i szkół różnych typów i rodzajów,
  • przedstawicieli szeroko pojętego systemu wsparcia – poradni psychologiczno-pedagogicznych, placówek doskonalenia nauczycieli, bibliotek pedagogicznych, ośrodków specjalnych, a także pracowników nadzoru pedagogicznego oraz uczelni wyższych.

Samorządowcy uczestniczący w spotkaniu za najistotniejsze dla zapewnienia wysokiej jakości edukacji włączającej uczestnicy uznali trzy grupy rekomendacji:

  • rekomendacje dotyczące monitorowania, zapewniania jakości i odpowiedzialności,
  • rekomendacje dotyczące możliwości kształcenia i doskonalenia zawodowego,
  • rekomendacje dotyczące zarządzania i finansowania edukacji włączającej.

W wyniku prac w grupach warsztatowych sformułowane zostały szczegółowe postulaty, które zdaniem samorządowców powinny znaleźć odzwierciedlenie w przygotowywanych regulacjach prawnych:

  1. Organizacja poradnictwa (orzecznictwa) w każdej jednostce samorządu terytorialnego. Samorządowcy zwrócili uwagę na aktualnie obowiązujący podział zadań między szkołą, dla której organem prowadzącym jest gmina, a poradnią psychologiczno-pedagogiczną, której organem prowadzącym jest powiat. Zdaniem samorządowców jest to przyczyna licznych trudności w osiąganiu standardów edukacji włączającej.
  2. Opracowanie i uregulowanie w prawie oświatowym standardów organizacyjnych szkół włączających.
  3. Kształcenie i doskonalenie różnych grup interesariuszy. Szersze upowszechnienie dobrych praktyk w zakresie realizacji edukacji włączającej, doskonalenie nauczycieli, dyrektorów i samorządowców.
  4. Jasne regulacje prawne dotyczące kompetencji i odpowiedzialności poszczególnych organów za realizację orzeczeń: dyrektorów, poradni psychologiczno-pedagogicznych, samorządów, kuratorów oświaty itp.
  5. Uregulowanie prawne umożliwiające elastyczne zatrudnianie nauczycieli specjalistów do pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Sposób zatrudnienia dostosowany do zmieniających się potrzeb uczniów.
  6. Zrównanie w prawach i obowiązkach szkół i placówek publicznych i niepublicznych. Samorządowcy zwracają uwagę na brak powiązania obowiązków jednostek niepublicznych z prawem do dotacji pobieranej na organizację kształcenia specjalnego.
  7. Zreformowanie szkolnictwa wyższego, uwzględnienie w kształceniu nauczycieli przygotowania do realizacji zadań z zakresu edukacji włączającej.
  8. Zwiększenie znaczenia wczesnej diagnozy dzieci. Samorządowcy pozytywnie oceniają program „Za życiem”, który ich zdaniem, powinien stać się trwałą podstawą edukacji włączającej w środowisku lokalnym.
  9. Pilna potrzeba upowszechnienia diagnozy funkcjonalnej wśród wszystkich środowisk odpowiedzialnych za edukację i zdrowie dzieci.
  10. Przygotowanie systemu szkoleń dla dyrektorów szkół, nauczycieli, pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz samorządowców z zakresu edukacji włączającej. Środowisko nauczycieli musi zbudować edukację włączającą w polskim systemie oświaty.

Ponadto samorządowcy sformułowali szereg postulatów, których realizacja ich zdaniem jest niezbędna w celu zapewnienia wysokiej jakości edukacji włączającej:

  • konieczność zaangażowania wszystkich podmiotów, w tym zwiększenia udziału rodziców i ich współodpowiedzialności za edukację dzieci;
  • podniesienie rangi zawodu nauczyciela, w tym, na lepszym poziomie, przygotowanie do pracy w szkole w aspekcie praktycznym;
  • wzmocnienie decyzyjności szkoły w zakresie planowania i modyfikowania organizacji kształcenia uczniów ze SPE z uwzględnieniem bieżących potrzeb uczniów;
  • konieczność monitorowania jakości i efektywności edukacji; w tym potrzeba pozyskiwania danych pozwalających na ocenę efektów wsparcia udzielanego uczniom w szkole,
  • konieczność wsparcia merytorycznego przez organy nadzoru pedagogicznego, wskazywano w tym zakresie na rolę i zadania kuratoriów oświaty.
  • konieczność koordynacji działań z poziomu gminy, co wiąże się ze zorganizowaniem wsparcia dla szkół w realizacji ich zadań;
  • „zbliżenie” poradni psychologiczno-pedagogicznych do szkół, wskazywano na potrzebę obligatoryjnego udziału przedstawicieli szkoły w posiedzeniach zespołów orzekających – wspólne planowanie wsparcia dla ucznia. Propozycja prowadzenia poradni psychologiczno-pedagogicznych przez gminy.
  • konieczność podniesienia jakości dokumentów wydawanych przez poradnie, na podstawie których szkoła organizuje wsparcie dla uczniów ze SPE (orzeczenia, opinie, IPET).

Spotkanie było bardzo owocne. Wypracowane przez samorządowców rekomendacje, postulaty i spostrzeżenia dotyczące wyzwań związanych z wdrożeniem edukacji włączającej w polskich szkołach zostały spisane i przekazane przedstawicielom Departamentu Kształcenie Integracyjnego i Wychowania Ministerstwa Edukacji Narodowej, który przekaże je Europejskiej Agencji do spraw Specjalnych Potrzeb i Edukacji Włączającej.

Jednocześnie zachęcamy wszystkich tych samorządowców, którzy nie uczestniczyli w spotkaniu, a chcieliby wziąć udział w konsultacjach modelu, o przekazanie swoich uwag za pośrednictwem platformy dostępnej na stronie internetowej Ministerstwa Edukacji Narodowej.

Zapraszamy do wyrażania opinii, które mogą być przekazane anonimowo. Reprezentantów instytucji lub organizacji pozarządowej prosimy o podanie nazwy podmiotu.

Wszystkim samorządowcom, którzy tak aktywnie zareagowali na nasze zaproszenie do uczestnictwa w spotkaniu i pracy nad rekomendacjami – serdecznie dziękujemy.

Spotkanie organizowane było w ramach projektu „Wsparcie kadry jednostek samorządu terytorialnego w zarządzaniu oświatą ukierunkowanym na rozwój szkół i kompetencji kluczowych uczniów – II etap” Projekt pozakonkursowy o charakterze koncepcyjnym współfinansowany przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego realizowany w partnerstwie ze Związkiem Miast Polskich, w ramach Osi Priorytetowej II, Działania 2.10, Program Operacyjny WIEDZA – EDUKACJA – ROZWÓJ na lata 2014–2020.

Wstępne rekomendacje – Wsparcie podnoszenia jakości edukacji włączającej w Polsce

 

Przedstawicieli blisko 30 jednostek samorządu terytorialnego uczestniczący w specjalnym spotkaniu organizowanym wspólnie przez Ośrodek Rozwoju Edukacji i Ministerstwo Edukacji Narodowej
Pani Elżbieta Neroj Radca Generalny Ministerstwa Edukacji Narodowej przedstawia kluczowe postulaty dotyczące edukacji włączającej
Pani Marzenna Czarnocka przedstawia rekomendacje dotyczące edukacji włączającej
Plakat przedstawiający efekty pracy grupy I dotyczące edukacji włączającej
Plakat przedstawiający efekty pracy grupy II dotyczące edukacji włączającej
Plakat przedstawiający efekty pracy grupy III dotyczące edukacji włączającej
Jedna z przedstawicielek samorządów prezentuje zapisane na plakacie efekty pracy grupowej dotyczące edukacji włączającej

Ostatnia aktualizacja: 30 listopada 2018