Spotkanie informacyjno-konsultacyjne „KODA – słyszące dzieci głuchych rodziców. Inność nierozpoznana” zorganizowane przez Wydział Specjalnych Potrzeb Edukacyjnych Ośrodka Rozwoju Edukacji we współpracy ze Stowarzyszeniem „CODA Polska. Słyszące Dzieci – Niesłyszący Rodzice” odbyło się 17 kwietnia 2018 r. w siedzibie ORE.
Celem spotkania było upowszechnienie wiedzy dotyczącej specyficznej sytuacji społecznej, rodzinnej i edukacyjnej słyszących dzieci wychowywanych przez niesłyszących rodziców, a także omówienie potrzeb edukacyjnych oraz form i metod wsparcia tej grupy uczniów.
W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele środowisk edukacyjnych: poradni psychologiczno-pedagogicznych, dyrektorzy oraz specjaliści ze szkół i placówek, przedstawiciele kuratoriów oświaty i wyższych uczelni.
Spotkanie otworzyły dyrektor ORE Jadwiga Mariola Szczypiń i wicedyrektor ORE Marzenna Habib. Następnie uczestnicy konferencji wysłuchali prezentacji wprowadzających w problemy KODA – słyszących dzieci głuchych rodziców. Jest to tematyka nowa, również dla środowiska edukacyjnego. Istnieje ogromna potrzeba wzrostu świadomości wśród nauczycieli, którzy powinni wiedzieć, jakie są potrzeby tej grupy dzieci, a także ich rodziców.
Według dr Małgorzaty Czajkowskiej-Kisil należy pamiętać, że dzieci KODA to w większości dzieci dwujęzyczne i dwukulturowe. Dwujęzyczność determinuje problemy w nauce, bowiem dla wielu KODA polski język migowy (PJM) jest pierwszym, a język polski drugim językiem. Dwukulturowość (kultura społeczności głuchych i słyszących) z kolei powoduje problemy w adaptacji społecznej.
Dr Dominika Wiśniewska omówiła psychologiczne następstwa bycia dzieckiem słyszącym rodziców głuchych na bazie swoich doświadczeń jako psychologa i terapeuty pracującego ze środowiskiem osób niesłyszących i ich rodzin. W domu i poza nim dzieci pełnią wiele ról – tłumacza, opiekuna, bufora chroniącego rodziców przed dyskryminacją otoczenia. Podejmują wyzwania nieadekwatne do wieku, powodujące ogromne obciążenia psychiczne.
Prof. Dorota Podgórska-Jachnik odniosła się do zapisów rozporządzeń określających grupę uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, wskazując, gdzie można umieścić KODA – niewidoczne SPE w systemie edukacji. Mogą to być uczniowie, których specjalne potrzeby edukacyjne wynikają m.in. z trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi, z zaburzeń komunikacji językowej, szczególnych uzdolnień, z sytuacji kryzysowych lub traumatycznych.
Beata Kamińska-Suchanek przedstawiła obraz dziecka KODA w szkole – jego problemy edukacyjne i społeczne – odwołując się do swoich doświadczeń zebranych w ramach interwencji organizowanych przez Stowarzyszenie CODA POLSKA. Omówiła także działania, jakie może podejmować szkoła, aby wesprzeć dziecko w procesie edukacji i w rozwoju emocjonalnym i społecznym.
Problemy rodziców dzieci KODA, przedstawione przez Ewę Wojdyr w wystąpieniu „Rodzice KODA – specyfika i doświadczenia w rodzicielstwie i edukacji dzieci dwujęzycznych”, mają wielorakie uwarunkowania, wynikające m.in. z:
- ograniczonych możliwości wsparcia dziecka KODA przez rodziców w edukacji;
- trudności w rozumieniu i zaspokojeniu potrzeb dziecka w sferze: emocjonalnej, ekonomicznej i wychowawczej;
- trudności w dostępie do informacji.
Aby wspierać rodziców i dzieci KODA, niezbędna jest edukacja otoczenia szkolnego na temat rodzajów i specyfiki dysfunkcji, nauka tolerancji, empatii i zrozumienia wśród rówieśników i całego środowiska, a także dbanie o integrację w klasie i grupie rodzicielskiej oraz reagowanie na wszelkie przejawy dyskryminacji dzieci i rodziców KODA.
Istotną kwestią jest także uświadamianie głuchych rodziców w zakresie potrzeb i prawidłowości rozwoju ich słyszącego dziecka oraz eliminowanie nadmiernego obciążania dziecka, wynikającego z konieczności występowania ciągle w roli tłumacza.
Tematyka spotkania była bardzo interesująca i niosła za sobą duży ładunek emocjonalny, z uwagi na dzielenie się przez prelegentów swoim doświadczeniem, nie tylko zawodowym, ale również osobistym – z życia na pograniczu świata dźwięków i świata ciszy. Zaprezentowany na spotkaniu materiał pozwolił uczestnikom na odkrycie tematów, o których być może do tej pory nie myśleli, jak również wskazał kierunek działań, jakie powinny być podejmowane przez specjalistów, aby wspomagać słyszące dzieci głuchych rodziców w szkole i środowisku.
