ColorMag

Już 74 lata temu – 1 sierpnia 1944 r. o godzinie 17.00 – Warszawa stanęła do nierównej walki z hitlerowskim okupantem. Przez 63 dni powstańcy prowadzili heroiczną i osamotnioną walkę, której celem była niepodległość: Polska wolna od niemieckiej okupacji i dominacji sowieckiej. Powstanie Warszawskie stało się największą akcją zbrojną podziemia w okupowanej przez Niemców Europie. Planowano je na kilka dni, trwało jednak ponad dwa miesiące, przy jednoczesnym wstrzymywaniu się wojsk sowieckich od ofensywy w kierunku lewego brzegu Wisły.

Oddycha miasto ciemne długimi wiekami,
spowiada miasto ciemne dawnych grobów żałość;
rozrąbane żelazem, utulone snami,
nie nasycone płaczem, nie spełnione chwałą.
(Krzysztof Kamil Baczyński, „Oddycha miasto”)

Jednym z miejsc bohaterskich walk stolicy był plac Trzech Krzyży i ówczesne Gimnazjum im. Królowej Jadwigi, w miejscu którego znajduje się główna siedziba Ośrodka Rozwoju Edukacji. Pod gruzami Gimnazjum 2 września 1944 r. poległo 16 powstańców wraz z 26-letnim porucznikiem Edwardem Fircho „Leszkiem”, dowódcą Żołnierzy I Kompanii V Zgrupowania „Siekiera” Rejon II AK, Obwód Dowódcy Śródmieście Południowe.

W czasie walk w Warszawie zginęło około 18 tysięcy powstańców, a kolejnych 25 tysięcy zostało rannych. Poległo również ok. 3,5 tysiąca żołnierzy z Dywizji Kościuszkowskiej. Straty ludności cywilnej były ogromne: wyniosły ok. 180 tysięcy zabitych. Pozostałych przy życiu mieszkańców Warszawy – ok. pół miliona ludzi – wypędzono z miasta, które po powstaniu zostało niemal całkowicie zburzone. Specjalne oddziały niemieckie, używając dynamitu i ciężkiego sprzętu, jeszcze przez ponad trzy miesiące metodycznie niszczyły resztki ocalałej zabudowy.

O Godzinie „W” przy dźwiękach syren i klaksonów na jedną minutę znów zatrzyma się w Warszawie wszelki pośpiech. Mieszkańcy zjednoczą się w hołdzie tym, którzy złożyli swe życie w nierównej walce o wolność i honor.

Film „There is a city” w serwisie YouTube

Warszawiacy oddadzą hołd Powstańcom w wielu stołecznych miejscach pamięci, m.in. przy tablicy upamiętniającej podpisanie rozkazu rozpoczęcia powstania (ul. Filtrowa 68, dawna siedziba konspiracyjnej kwatery Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej), w parku im. gen. Gustawa Orlicza-Dreszera, przy pomniku Stefana Roweckiego „Grota” (na rogu ul. F. Chopina i Al. Ujazdowskich) czy przy pomniku Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej (ul. Wiejska). O godz. 10:00 ulicą Puławską w kierunki Dworkowej przejdzie też „Marsz Mokotowa”.

Kolejne uroczystości odbędą się na Cmentarzu Wojskowym w Powązkach. Rozpocznie je złożenie kwiatów na grobie Antoniego Chruściela „Montera” (godz. 16:00), a zakończy wspólna modlitwa pod pomnikiem Gloria Victis (godz. 17:00).

Jak co roku Muzeum Powstania Warszawskiego podejmuje liczne inicjatywy mające na celu kontynuowanie i rozpowszechnianie wartości powstańczych:

• „Wolność łączy”: akcja społeczna w miejscach pamięci Powstania Warszawskiego na terenie całego miasta;
• „Warszawiacy śpiewają (nie)zakazane piosenki”: akcja muzyczna z udziałem orkiestry i Chóru Warszawiaków, pl. marszałka Józefa Piłsudskiego (1 sierpnia, godz. 20:00, wstęp wolny);
• „Twoja klisza z Powstania. Historie nieistniejącego miasta”: 12 edycja fotograficznej gry miejskiej na terenie Śródmieścia (4 sierpnia, godz. 15:00, udział po rejestracji);
• „Masa Powstańcza 2018” szlakiem „Bradla” oraz batalionów „Miłosz” i „Ruczaj”: przejazd rowerowy stołecznymi ulicami upamiętniający Powstańców Warszawskich (4 sierpnia, godz. 18:00, park Wolności, udział po rejestracji);
• Marsz Pamięci: uroczyste przejście w kierunku Cmentarza Powstańców Warszawy upamiętniające poległych mieszkańców stolicy (5 sierpnia, godz. 19:00, skwer Pamięci w rozwidleniu ul. Leszno i al. Solidarności).

Więcej informacji na stronie Muzeum Powstania Warszawskiego.

Od rezygnacji w dobie klęski,
Lecz i od pychy w dzień zwycięski,
Od krzywd, lecz i od zemsty za nie
Uchroń nas, Panie!
(Jan Romocki, „Modlitwa Szarych Szeregów”)