74. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego

flaga Polski z napisem 1944 powstanie Warszawskie
fot. Adobe Stock
flaga Polski z napisem 1944 powstanie Warszawskiefot. Adobe Stock

Już 74 lata temu – 1 sierpnia 1944 r. o godzinie 17.00 – Warszawa stanęła do nierównej walki z hitlerowskim okupantem. Przez 63 dni powstańcy prowadzili heroiczną i osamotnioną walkę, której celem była niepodległość: Polska wolna od niemieckiej okupacji i dominacji sowieckiej. Powstanie Warszawskie stało się największą akcją zbrojną podziemia w okupowanej przez Niemców Europie. Planowano je na kilka dni, trwało jednak ponad dwa miesiące, przy jednoczesnym wstrzymywaniu się wojsk sowieckich od ofensywy w kierunku lewego brzegu Wisły.

Oddycha miasto ciemne długimi wiekami,
spowiada miasto ciemne dawnych grobów żałość;
rozrąbane żelazem, utulone snami,
nie nasycone płaczem, nie spełnione chwałą.
(Krzysztof Kamil Baczyński, „Oddycha miasto”)

Jednym z miejsc bohaterskich walk stolicy był plac Trzech Krzyży i ówczesne Gimnazjum im. Królowej Jadwigi, w miejscu którego znajduje się główna siedziba Ośrodka Rozwoju Edukacji. Pod gruzami Gimnazjum 2 września 1944 r. poległo 16 powstańców wraz z 26-letnim porucznikiem Edwardem Fircho „Leszkiem”, dowódcą Żołnierzy I Kompanii V Zgrupowania „Siekiera” Rejon II AK, Obwód Dowódcy Śródmieście Południowe.

W czasie walk w Warszawie zginęło około 18 tysięcy powstańców, a kolejnych 25 tysięcy zostało rannych. Poległo również ok. 3,5 tysiąca żołnierzy z Dywizji Kościuszkowskiej. Straty ludności cywilnej były ogromne: wyniosły ok. 180 tysięcy zabitych. Pozostałych przy życiu mieszkańców Warszawy – ok. pół miliona ludzi – wypędzono z miasta, które po powstaniu zostało niemal całkowicie zburzone. Specjalne oddziały niemieckie, używając dynamitu i ciężkiego sprzętu, jeszcze przez ponad trzy miesiące metodycznie niszczyły resztki ocalałej zabudowy.

O Godzinie „W” przy dźwiękach syren i klaksonów na jedną minutę znów zatrzyma się w Warszawie wszelki pośpiech. Mieszkańcy zjednoczą się w hołdzie tym, którzy złożyli swe życie w nierównej walce o wolność i honor.

Film „There is a city” w serwisie YouTube

Warszawiacy oddadzą hołd Powstańcom w wielu stołecznych miejscach pamięci, m.in. przy tablicy upamiętniającej podpisanie rozkazu rozpoczęcia powstania (ul. Filtrowa 68, dawna siedziba konspiracyjnej kwatery Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej), w parku im. gen. Gustawa Orlicza-Dreszera, przy pomniku Stefana Roweckiego „Grota” (na rogu ul. F. Chopina i Al. Ujazdowskich) czy przy pomniku Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej (ul. Wiejska). O godz. 10:00 ulicą Puławską w kierunki Dworkowej przejdzie też „Marsz Mokotowa”.

Kolejne uroczystości odbędą się na Cmentarzu Wojskowym w Powązkach. Rozpocznie je złożenie kwiatów na grobie Antoniego Chruściela „Montera” (godz. 16:00), a zakończy wspólna modlitwa pod pomnikiem Gloria Victis (godz. 17:00).

Jak co roku Muzeum Powstania Warszawskiego podejmuje liczne inicjatywy mające na celu kontynuowanie i rozpowszechnianie wartości powstańczych:

  • „Wolność łączy”: akcja społeczna w miejscach pamięci Powstania Warszawskiego na terenie całego miasta;
  • „Warszawiacy śpiewają (nie)zakazane piosenki”: akcja muzyczna z udziałem orkiestry i Chóru Warszawiaków, pl. marszałka Józefa Piłsudskiego (1 sierpnia, godz. 20:00, wstęp wolny);
  • „Twoja klisza z Powstania. Historie nieistniejącego miasta”: 12 edycja fotograficznej gry miejskiej na terenie Śródmieścia (4 sierpnia, godz. 15:00, udział po rejestracji);
  • „Masa Powstańcza 2018” szlakiem „Bradla” oraz batalionów „Miłosz” i „Ruczaj”: przejazd rowerowy stołecznymi ulicami upamiętniający Powstańców Warszawskich (4 sierpnia, godz. 18:00, park Wolności, udział po rejestracji);
  • Marsz Pamięci: uroczyste przejście w kierunku Cmentarza Powstańców Warszawy upamiętniające poległych mieszkańców stolicy (5 sierpnia, godz. 19:00, skwer Pamięci w rozwidleniu ul. Leszno i al. Solidarności).

Więcej informacji na stronie Muzeum Powstania Warszawskiego.

Od rezygnacji w dobie klęski,
Lecz i od pychy w dzień zwycięski,
Od krzywd, lecz i od zemsty za nie
Uchroń nas, Panie!
(Jan Romocki, „Modlitwa Szarych Szeregów”)

 

plakat Ewy Tarymy-Myśliński ze strony Stowarzyszenia Pamięci Powstania Warszawskiego
Głaz pamiątkowy Gimnazjum im Królowej Jadwigi
Pracownicy ORE oddają hołd Powstańcom
Pracownicy ORE oddają hołd Powstańcom
Pracownicy ORE zapalają znicz pod pamiątkową tablicą
Tablica upamiętniająca Powstańców

Ostatnia aktualizacja: 31 lipca 2019